- Het overschot op de zogenoemde lopende rekening van Rusland is tussen januari en juli dit jaar met 85 procent gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2022
- De Russische centrale bank verklaart de terugval vooral door de daling van de exportinkomsten uit energie.
- De Russische regering toont zich relatief optimistisch over de oorlog in Oekraïne en de economie, maar onderliggend is de Russische economie duidelijk verzwakt.
- Lees ook: 5 trends die laten zien hoe de economie van Rusland langzaam maar zeker wegkwijnt
ANALYSE – De Russische economie verkeert in zwaar weer, nadat het land zich anderhalf jaar geleden in een oorlog met Oekraïne stortte. Hoewel de economie als geheel dit jaar weer lijkt te groeien (na een krimp meer dan vier procent vorig jaar), zijn er onderliggend tekenen dat de oorlog en de westerse sancties hun effect op de economie niet missen.
Zo blijkt uit gegevens van de Russische centrale bank dat het overschot op de lopende rekening van Rusland dit jaar al met 85 procent is gedaald.
De lopende rekening van een land bestaat uit de handelsbalans (het verschil tussen inkomsten uit de export en de kosten van de import) en een aantal andere geldstromen.
In de eerste zeven maanden van 2022 bedroeg het overschot op de lopende rekening van Rusland liefst 165 miljard dollar (ca. 150 miljard euro). Het land profiteerde toen van de gestegen olie- en gasprijzen, terwijl de export van olie en gas nog grotendeels ongehinderd kon doorgaan.
Maar de opbrengsten uit de export van energie zijn sinds de tweede helft van 2022 fors gekelderd, mede door steeds zwaardere westerse sancties. Hoewel de balans op lopende rekening in de eerste zeven maanden van dit jaar nog altijd een plus schreef van iets meer dan 25 miljard dollar (ongeveer 23 miljard euro), is dit een enorme daling van 85 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
De daling van het overschot op de lopende rekening is - onderliggend - vooral het gevolg van een verslechtering van de handelsbalans (ofwel het saldo van export en import), waarvan het overschot met 68 procent is gedaald ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dit toont dat de oorlog en de westerse sancties een zware wissel trekken op de economie en de handelsrelaties met het buitenland.
De Russische centrale bank verklaart de terugval door zowel een daling van de exportvolumes en de prijsdaling van belangrijke grondstoffen in vergelijking met vorig jaar. In de eerste zeven maanden van dit jaar toonde de handelsbalans voor goederen een overschot van ruim 64 miljard dollar, tegen 204 miljard dollar in dezelfde periode een jaar eerder.
Enige nuancering van het effect van de westerse sancties is op zijn plaats. China en India hebben de plaats ingenomen van westerse afnemers van Russische olie, waardoor de exportvolumes van Russische olie die per schip wordt vervoerd redelijk op peil zijn gebleven. Maar door de grote prijskortingen en langere aanvoerlijnen maakt dit het verlies van westerse klanten bij lange na niet goed.
Daarnaast is van belang dat de Russische gasexport via pijpleidingen naar Europa een zware klap heeft gehad.
Herstel van economische groei Rusland vooral door militaire uitgaven en steun van overheid
De Russische regering slaat een relatief optimistische toon aan over de oorlog in Oekraïne en de eigen economie. Volgens de Russische premier Michail Misjoestin kwam de economische groei in de eerste helft van dit jaar uit op een geschatte 1,5 procent.
In het tweede kwartaal ging het volgens de premier om een groei met 4,6 procent. Daarmee lijkt de Russische economie op koers te liggen om in de loop van volgend jaar weer te herstellen tot het niveau van voor de oorlog.
In 2022 kromp de economie van het land nog met meer dan 4 procent, onder meer vanwege de sancties en het vertrek van veel westerse bedrijven uit Rusland.
De Russische economie en industrie profiteren echter van de sterk toegenomen militaire uitgaven, terwijl de consumentenbestedingen een boost krijgen van hogere lonen en steunprogramma's van de overheid aan huishoudens. Maar onder de motorkap tonen data, zoals gegevens detailhandelsverkopen, de luchtvaart en autoverkopen een veel slechter economisch landschap.
Ook kampt Rusland met tekorten aan arbeidskrachten, omdat veel mannen zijn gemobiliseerd om te vechten in Oekraïne of naar het buitenland zijn gevlucht om de dienstplicht te ontlopen.
Volgens het Kremlin zijn er dit jaar al meer dan 230.000 extra militairen in het leger opgenomen. President Vladimir Poetin heeft onlangs een wet ondertekend waarbij de maximale leeftijd voor dienstplicht wordt verhoogd van 27 naar 30 jaar.
De Russische centrale bank verhoogde onlangs de groeiverwachting voor dit jaar naar 1,5 tot 2,5 procent. Voor volgend jaar zou het dan gaan om een plus van 0,5 tot 2,5 procent en 1 tot 2 procent groei in 2025.
Het Russische statistiekbureau Rosstat kwam vrijdag met een eigen voorlopige schatting over de groei in het tweede kwartaal. Volgens Rosstat bedroeg de groei 4,9 procent op jaarbasis, wat dus nog iets sterker is dan de premier had verwacht.
Een kanttekening die bij de officiële Russische statistieken kan worden gemaakt, is dat sommige westerse economen sterk twijfelen aan de betrouwbaarheid ervan, gelet op het het politieke belang dat president Poetin heeft om te laten zien dat de economie ogenschijnlijk nauwelijks lijdt onder de oorlog in Oekraïne.
